بانکهای مرکزی همواره در بازار فارکس فعال هستند. آنها یا به طور مستقیم و یا غیر مستقیم بر بازار تأثیر میگذارند. سیاستهای پولی و راهنماییهای بانک مرکزی اثر جدی بر چشم انداز روندها در بازار فارکس دارند و شاید در کسری از ثانیه باعث نوسان شدید نرخهای برابری شوند. بانکهای مرکزی گاهی اوقات پا را فراتر از این گذاشته و نه تنها سیاستهای پولی را تغییر میدهند، بلکه در معاملات بازار فارکس هم مداخله میکنند و با خرید یا فروش حجم قابلتوجهی از ارز خود، باعث تغییر نرخ ارز میشوند.
مداخله بانک مرکزی زمانی اتفاق میافتد که بانک مرکزی اقدام به خرید (یا فروش) پول ملی در بازار فارکس میکند. بانک مرکزی با هدف تضعیف یا تقویت ارز ملی در برابر رقبا در بازار مداخله میکند.
اما چرا بانک مرکزی در بازار مداخله میکند؟
معمولاً بانک مرکزی زمانی در بازار فارکس (بازار ارز) مداخله میکند که ارز ملی کشور تحت فشار شدید بازار قرار گرفته باشد. معمولاً این فشار صعودی یا نزولی از سوی سرمایهگذاران وارد میشود. بایستی توجه داشت که به طور مثال تضعیف قابلتوجه ارزش پول ملی میتواند پیامدهای ناگواری به همراه داشته باشد:
- سقوط ارزش پول ملی میتواند قیمت کالا و خدمات وارداتی را به طور قابلتوجهی بالا ببرد و منجر به رشد سریع تورم شود. رشد سریع تورم هم در نهایت بانک مرکزی را وادار خواهد کرد تا نرخ بهره را بالا ببرد. بالا رفتن نرخ بهره به بازار سهام و رشد اقتصادی کشور آسیب وارد خواهد کرد و در نتیجه ارزش پول ملی باز هم تضعیف خواهد شد.
- کشوری با کسری تزار جاری بالا به مرور زمان در جبران کسری خود به مشکل خواهد خورد. برای حل این مشکل، نرخ بهره افزایش خواهد یافت تا شاید ارزش پول ملی حفظ شود و در نهایت دوباره رشد اقتصادی کشور کاهش خواهد یافت.
- تضعیف ارزش پولی ملی باعث میشود تا نرخ برابری ارز ملی در برابر شرکای تجاری به طور قابلتوجهی کاهش یابد و با بیارزش شدن پول ملی، هزینه صادرات شرکای تجاری به داخل کشور بالا میرود و در نتیجه نه تنها رشد اقتصادی کند میشود، بلکه به اقتصادهای صادرات محور هم آسیب وارد میشود. یعنی این کار تأثیر منفی بر سایرین هم خواهد گذاشت.
بانکهای مرکزی معمولاً اگر ارزش پول ملی بیش از حد تقویت شود، اقدام به خرید ارز خارجی و فروش ارز محلی میکنند. بانک مرکزی همواره به دنبال این است که از اقتصاد داخلی حمایت کند.
انواع مختلف مداخله در بازار فارکس
مداخلات بانک مرکزی در بازار فارکس شکل و شمایل متنوعی دارد. به طور معمول چهار نوع مداخله وجود دارد:
- مداخله کلامی، که به طور غیر مستقیم بر بازار تأثیر میگذارد.
- مداخله عملی، که تأثیر مستقیمی بر بازار میگذارد.
- مداخله هماهنگ، که میتواند تأثیر مستقیم یا غیرمستقیمی داشته باشد.
- مداخله استریلیزه، که تأثیر غیرمستقیمی بر بازار فارکس دارد، اما تغییری در عرضه پولی نمیگذارد.
مداخله کلامی
مداخله کلامی زمانی اتفاق میافتد که مقامات بانک مرکزی با سخنان خود به دنبال تضعیف یا تقویت ارزش پولی ملی باشند. مداخله کلامی معمولاً با تهدید به مداخله واقعی در بازار انجام میشود، یا خیلی ساده مقامات بانک مرکزی اعلام میکنند که ارزش پولی ملی بالا یا پایینتر از حد منصفانه است. این روش سادهترین و ارزانترین نوع مداخله در بازار فارکس است، چونکه از ذخایر ارزی بانک مرکزی استفادهای نمیشود. با این حال کارایی این روش به این بستگی دارد که بانک مرکزی چقدر در میان بازار اعتبار دارد؟ آیا بانک مرکزی تهدیدات قبلی خود را عملی کرده است؟
مداخله عملی
در این مداخله، بانک مرکزی وارد بازار ارز میشود و ارز مورد نظر را خریداری یا به فروش میرساند. مداخله بانک مرکزی سوئیس در بازار فارکس یکی از مشهور ترین مداخلات در تاریخ بازار فارکس است!
مداخله هماهنگ
مداخله هماهنگ زمانی اتفاق میافتد که چند دولت با هدف تضعیف یا تقویت عمدی یک ارز وارد بازار شوند و از ذخایر ارزی خود برای دستکاری قیمتها استفاده کنند. موفقیت این نوع مداخله به میزان گستردگی و حجم مداخلات بستگی دارد. مداخله هماهنگ میتواند به فرم مداخله کلامی یا شفاهی هم باشد.
مداخله بدون تغییر حجم پول (Sterilized Intervention)
در این سبک مداخله، بانک مرکزی اقدام به خرید یا فروش ارز خاصی میکند، اما هیچ تغییری در عرضه پول ملی اعمال نمیشود. در این نوع مداخله، هیچ تغییری در نرخ بهره کوتاهمدت اعمال نمیشود.
تأثیر مداخلات بانک مرکزی بر بازار فارکس
قبل از اینکه مشخص شود که مداخله بانک مرکزی در بازار فارکس موفق بوده، باید “موفقیت در مداخله” را تعریف کرد. اگر بانک مرکزی با خرج کردن ۵ میلیارد دلار از ارز محلی حمایت میکند و ارزش آن را در عرض ۳۰ دقیقه ۲ درصد بالا میبرد، میتوان گفت که مداخله موفق بوده است. حتی اگر در دو جلسه معاملاتی بعد، ارزش ارز محلی دوباره تضعیف شود، باز هم بانک مرکزی در اثرگذاری بر بازار موفق بوده است. چونکه دفعه بعد که بانک مرکزی بازار را تهدید به مداخله میکند، بازار به آن تهدید احترام خواهد گذاشت.
اندازه مداخله در بازار هم اهمیت دارد. بانکهای مرکزی ذخایر ارزی قابلتوجهی دارند و هر چقدر ذخایر ارزی بانک مرکزی بیشتر باشد، تأثیر مداخله بر بازار هم بیشتر خواهد بود. زمانبندی مداخله در بازار هم مهم است. اگر بانک مرکزی به طور ناگهانی در بازار مداخله کند و سرمایهگذاران را شوکه کند، اثر مداخله بر قیمتها هم قویتر خواهد بود.
توصیه میشود که در زمان مداخله بانک مرکزی در بازار، معامله گران فارکس با احتیاط کار کنند و تا جایی که امکان دارد با بازار درگیر نشوند. یک دستور فروش ساده از سوی بانک مرکزی میتواند خیلی سریع تمامی دستورات حد ضرر سرمایهگذاران خرد را فعال کند و فشارهای فروش را تشدید کند. معمولاً بانکهای مرکزی از سطوح کلیدی وارد بازار میشوند. یعنی اگر بانک مرکزی به دنبال تقویت پولی ملی باشد، از حمایت اصلی و کلیدی بازار اقدام خواهد کرد.