اصلاح یا کورکشن (Correction) نزولی چیست؟

هیچ بازار مالی را نمی‌توان پیدا کرد که تا ابد رشد کند. حتی در نمودارهای تکنیکال هم همیشه شاهد حرکاتی موج گونه هستیم که در برابر رالی‌های صعودی تشکیل می‌شوند که به آن اصلاح یا کورکشن گفته می‌شود. اصلاح بازار حرکت قیمتی محدودی در برابر روند اصلی (صعودی یا نزولی) است. به نظر می‌رسد که در اصلاح‌ها، بازار به سطوح منصفانه‌ای سقوط می‌کند، به خصوص اگر پیش از آن شاهد رشد سریع قیمت‌ها بوده باشیم. به طور کلی اصلاح می‌تواند یک حرکت نزولی در روند صعودی یا یک حرکت صعودی در یک روند نزولی باشد. اما در بیشتر مواقع منظور از اصلاح، کاهش نسبی قیمت‌ها در یک روند صعودی است.

چرا اصلاح‌های نزولی اتفاق می‌افتند؟

بدبینی به آینده به تدریج بیشتر می‌شود

به طور معمول اصلاح‌های نزولی به خاطر کاهش خوش‌بینی‌ها به آینده به راه می‌افتند. زمانی که بازار دیگر نسبت به آینده خوش‌بین نباشد، سرمایه‌گذاران در ورود به معاملات خرید هم احتیاط می‌کنند و به تدریج فشارهای فروش افزایش می‌یابد.

عوامل روانی

زمانی که قیمت برای یک سرمایه‌گذار به بالاترین سطح می‌رسد، سرمایه‌گذاران دیگر نمی‌تواند با خیال راحت وارد بازار شود یا معامله خرید را باز نگه دارد. در واقع رشد سریع یا قوی بازار موجب ترس سرمایه‌گذاران می‌شود و به طور ناخودآگاه سرمایه‌گذاران برای سقوط قیمت‌ها آماده می‌شوند. در چنین شرایطی سرمایه‌گذاران به وضوح پتانسیل سقوط قیمت‌ها را پیش‌بینی می‌کنند و در عین حال از نظر آن ها پتانسیل رشد بازار مشخص نیست. علاوه بر این، افزایش قیمت‌ها نه تنها موجب نگرانی و اضطراب سرمایه‌گذاران می‌شود، بلکه کاهش‌های جزئی در بازار هم سرمایه‌گذاران را وحشت زده می‌کند و به همین دلیل سرمایه‌گذارانی که به تازگی وارد بازار شده‌اند سعی می‌کنند سریعاً معاملات خرید را ببندند.

معاملات اعتباری و فعال شدن دستورات حد ضرر

سرمایه‌گذارانی که در نزدیکی اوج‌های قیمتی وارد بازار شده‌اند، بیش از سایرین استرس دارند. استرس این دسته از سرمایه‌گذاران نه به خاطر بازدهی احتمالی کم معامله، بلکه به این خاطر است که شاید ضرر و زیان بزرگی را متحمل شوند. حال فرض کنید که چنین سرمایه‌گذاری از وام یا اعتبار هم استفاده کرده باشد! اگر در چنین شرایطی قیمت‌ها اندکی کاهش یابند، این دسته از سرمایه‌گذاران سریعاً معاملات خرید را خواهند بست و اگر میزان کاهش قیمت‌ها هم بیشتر از آستانه تحمل سرمایه آن ها باشد، کارگزار به طور خودکار معاملات آن ها را خواهد بست. همین بسته شدن معاملات خرید می‌تواند موجی از فروش‌های سنگین در بازارهای مالی را به دنبال داشته باشد و قیمت‌ها سریعاً کاهش یابند. شاید کاهش قیمت‌ها به حدی سریع و شدید باشد که حتی قیمت به زیر سطوح منصفانه برای آن دارایی مالی برسد.

اصلاح (نزولی) بازار

اصلاح‌های نزولی نه تنها می‌توانند برای یک ارز یا سهام اتفاق بیفتند، بلکه می‌توانند در کل بازار هم دیده شوند. تعریف سنتی از اصلاح بازار به این شکل است که اگر بازار بین ۱۰ تا ۲۰ درصد افت کند، بازار وارد فاز اصلاح نزولی شده است. این حرکت نزولی نباید بیشتر از ۲۰ درصد باشد. در بازارهای مدرن دنیا شاهد بلندترین روند صعودی بازار بوده‌ایم که بیش از نُه سال ادامه یافته است. در این نُه سال هشت بار بازار اصلاح کرده است. شاید سؤالی که ذهن معامله گران تازه‌کار را به خود مشغول کند این است که چرا سرمایه‌گذاران در اصلاح‌های نزولی از بازار خارج می‌شوند، به خصوص که بازار در ادامه به روند صعودی ادامه داده است؟ مسئله مهمی که در اصلاح‌های نزولی باید به آن توجه کرد این است که هیچ کس در زمان اصلاح نزولی بازار نمی‌داند که واقعاً چه اتفاقی در حال روی دادن است؟ یعنی سرمایه‌گذاران نمی‌توانند با قطعیت تشخیص دهند که افت قیمت‌ها به خاطر اصلاح نزولی است یا بازار در حال شروع یک روند نزولی جدید است.
به خاطر پیچیدگی‌هایی که بین بازارهای مالی وجود دارد، گاهی اوقات نمی‌توان گفت که افت شاخص‌های اقتصادی یک پدیده گذراست یا اقتصاد وارد فاز رکود می‌شود. علاوه بر این معمولاً عواملی که باعث وقوع رکودهای اقتصادی می‌شوند، عوامل منحصر به فردی هستند و نمی‌توان دقیقاً ماهیت اصلی آن ها را به درستی تشخیص داد. جنگ تجاری چگونه می‌تواند بر بازار تأثیر بگذارد؟ چگونه دوره نرخ‌های بهره پایین در اقتصاد جهانی خاتمه خواهد یافت؟ مشارکت‌کنندگان مختلف بازار از تئوری‌های متفاوتی برای تحلیل و پیش‌بینی آینده استفاده می‌کنند. اما با این حال بعد از اینکه اولین فروش گسترده در بازار دیده شد، اکثر فعالین بازار سعی می‌کنند تا از ریسک‌های نزولی دوری کنند و به سمت دارایی‌های امن حرکت کنند. به همین دلیل به جای این‌که در بازار شاهد فشارهای خرید باشیم (به دلیل روند صعودی)، شاهد جریانات ریسک گریزی می‌شویم و فشارهای فروش در دارایی‌های ریسکی به شدت بالا می‌رود. در چنین شرایطی حتی سرمایه‌گذاران جدید هم از ورود به بازار خودداری می‌کنند تا گرد و خاک ها فروکش کند.

ویژگی‌های یک اصلاح عادی

اصلاح‌ها یا کورکشن های نزولی می‌توانند حتی معامله گران حرفه‌ای را هم مضطرب کنند. به طور معمول در بازارهای صعودی هر سال یک اصلاح نزولی روی می‌دهد. معمولاً مدت زمان یک اصلاح نزولی تقریباً ۷۱٫۶ روز معاملاتی است و در این مدت قیمت‌ها تقریباً ۱۵٫۶ درصد کاهش می‌یابند. در همین حال بدبینی‌ها نسبت به آینده هم در رسانه‌ها بیشتر به چشم می‌خورد. همچنین اختلاف‌نظرها در میان تحلیلگران و صاحب‌نظران بزرگ بازار هم به شدت بالا می‌رود.

مکانیسم اصلاح نزولی

اغلب اصلاح نزولی شامل دو موج می‌شود و موج دوم معمولاً عمیق‌تر از موج اول است. این ویژگی در مطالعات رالف الیوت که تئوری امواج الیوت را پایه‌گذاری کرده هم دیده می‌شود. در ابتدای اصلاح نزولی معمولاً دوره‌ای از نوسان بازار را در اوج‌های قیمتی شاهد خواهیم بود و خریداران جدید از ورود به بازار خودداری خواهند کرد، اما در عین حال فروشندگان عجله‌ای برای ورود به بازار ندارند. به مرور زمان یک اتفاق ناگهانی در بازار جرقه‌ای می‌زند و فروشندگان وارد بازار می‌شوند.
اولین موج نزولی بازار معمولاً همه را شوکه می‌کند. پیش از اینکه موج نزولی اول اصلاح به راه بیفتد، سرمایه‌گذاران برای کاهش قیمت‌ها آماده نیستند و همه نسبت به ادامه افزایش قیمت‌ها امیدوارند. برخی از سرمایه‌گذاران شاید در معاملات بدون سود گیر افتاده باشند و در اوج‌های قیمتی وارد بازار شده باشند. سرمایه‌گذارانی هم که می‌خواهند حجم بزرگی از دارایی خود را در آینده نزدیک در بازار بفروش برسانند، به دنبال فرصتی برای ورود به معامله هستند. این یعنی حجم بزرگی از آن ارز، سهام یا کالا در بازار ظاهر می‌شود و فروشندگان آن حجم از دارایی هم به دنبال قیمت مناسب و نقدینگی مناسب برای فروش هستند. در همین حال بازگشت نزولی بازار از اوج‌های تاریخی باعث می‌شود تا خریداران به دنبال فرصتی برای ورود به بازار باشند. به این ترتیب خریداران از حمایت‌های کوتاه‌مدت وارد بازار می‌شوند و قیمت‌ها را دوباره افزایش می‌دهند. در همین هنگام شرایط برای شروع موج دوم نزولی و اصلاحی و البته عمیق بازار فراهم می‌شود.
بایستی توجه داشت که موج اول نزولی اصلاح باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران دوباره ریسک‌های بازار را بررسی کنند و در این مدت عده زیادی از سرمایه‌گذاران در حال بررسی وضعیت برای تعیین استراتژی خروج از بازار هستند. با تشدید فشارهای فروش، خریداران کوتاه‌مدت کم می‌آورند و موج دوم نزولی اصلاح شروع می‌شود و روند صعودی کوتاه‌مدت را معکوس می‌کند. در این لحظه رقابت بین فروشندگان تشدید می‌شود و قیمت‌ها با سرعت بیشتری سقوط می‌کنند. سرمایه‌گذارانی هم که به تازگی وارد بازار شده‌اند ترجیح می‌دهند که سریعاً معاملات خرید خود را ببندند. با پایان موج اول اصلاح، دستورات حد ضرر بسیاری از معامله گران فعال می‌شود و در همین حال معاملات الگوریتمی هم فشارهای فروش را تشدید می‌کنند.
در این دوره از اصلاح، میزان بدبینی‌ها به آینده به بالاترین سطح می‌رسد. حتی رسانه‌ها هم شاید از یک فاجعه حرف بزنند. در این صورت دیگر کسی عجله‌ای برای خرید نخواهد داشت. اولین موج فروش به خاطر احساس خطر نوسان گیران بازار به راه می‌افتد و در ادامه نوسانات بازار به شدت بالا می‌رود. بعد از پایان موج دوم اصلاح نزولی، سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر به تدریج وارد بازار می‌شوند و سهام یا ارز را از قیمت‌های پایین‌تر جمع می‌کنند. در این مدت تنش‌ها در بازار کاهش می‌یابد و هر چند که هنوز بخش عمده‌ای از بازار نسبت به آینده بدبین هستند، اما ورود موج جدیدی از خریداران به بازار باعث می‌شود تا اصلاح نزولی قیمت‌ها جبران شود و سود قابل توجهی را برای این دسته از خریداران به ارمغان بیاورد.
بایستی توجه داشت که همیشه با پایان موج دوم نزولی اصلاح، همه چیز به خوبی و خوشی تمام نمی‌شود و شاید اصلاح نزولی به طور کامل خنثی نشود و حتی شاهد ورود بازار به روند نزولی جدید باشیم. در بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۸ بازار سهام آمریکا ۳۶ اصلاح نزولی را تجربه کرده است که تنها ۵ اصلاح نزولی به روند نزولی ختم شدند. به نظر می‌رسد که ۸۶ درصد اصلاح‌های نزولی تنها یک اصلاح هستند و بازار در آینده می‌تواند این اصلاح‌ها را جبران کند. اما در ۱۴ درصد بقیه موارد، اصلاح‌های نزولی یک هشدار جدی از شروع روند نزولی بودند.

تفاوت اصلاح نزولی و شروع روند نزولی جدید

شاید بسیاری از معامله گران و تحلیلگران بازار علاقه زیادی به مشخص کردن اصلاح نزولی بازار و یا شروع روند جدید نزولی داشته باشند. چه زمانی یک حرکت نزولی می‌تواند به معنی پایان روند صعودی بازار باشد و چه زمانی بهترین فرصت برای ورود مجدد به معامله خرید است؟ هر اصلاح نزولی یک وضعت منحصر به فرد دارد. اما با این حال چند نشانه کلیدی وجود دارد که می‌تواند حرکت اصلاح نزولی را از شروع روند نزولی جدید متمایز کند.
معمولاً اصلاح‌های نزولی به خاطر یک مشکل واقعی به راه نمی‌افتند، بلکه انتظارات بازار است که موجب اصلاح نزولی می‌شود. اگر در بازار به یک مشکل یا مسئله‌ای اشاره شود که هنوز روی نداده، بایستی انتظار اصلاح نزولی بازار را داشت، نه تغییر روند. در چنین وضعیتی بازار تنها منتظر آینده می‌ماند تا روند پیش‌بینی‌های خود را تصدیق کند.
علاوه بر عوامل روانی، بایستی به آینده اتفاقاتی که موجب اصلاح نزولی بازار شدند هم توجه کرد. به طور مثال در پایان سال ۲۰۱۹ اصلاح نزولی را در بازار سهام آمریکا شاهد بودیم. این اصلاح نزولی زمانی روی داد که بازار انتظار افزایش نرخ‌های بهره فدرال رزرو، تشدید جنگ تجاری آمریکا و چین و تعطیلی دولت آمریکا را داشت. در نتیجه زمانی که فدرال رزرو از افزایش نرخ بهره خودداری کرد و کشورهای چین و آمریکا هم به سمت توافق تجاری حرکت کردند و دولت هم تعطیل نشد، اصلاح نزولی خاتمه یافت و بازار سهام آمریکا اوج‌های جدیدی را ثبت کرد.
همچنین اصلاح‌های نزولی با رسیدن بازار به میانگین‌های ۲۰۰ روز یا ۲۰۰ هفته‌ای به پایان می‌رسند. در طول اصلاح نزولی بازار، سرمایه‌گذارانی هستند که منتظر یافتن بهترین محل برای ورود به معامله خرید هستند. هر چند که تحلیل‌های بنیادی یا فاندامنتال نمی‌توانند به طور دقیق زمان پایان اصلاح را نشان دهند، اما می‌توان به کمک تحلیل تکنیکال فرصت مناسبی برای ورود به بازار پیدا کرد. میانگین متحرک ۲۰۰ یکی از محبوب‌ترین اندیکاتورهای تکنیکال برای یافتن محل پایان اصلاح است.