رابطه عمق و سرعت نوسانات بازار با اعتبار تحلیل تکنیکال

معمولاً معامله گران تازه‌کار به حجم معاملات (عمق بازار)، شدت نوسانات قیمتی و تأثیر این دو پدیده بر اعتبار تحلیل تکنیکال توجهی ندارند. نقد شوندگی و میزان نقدینگی که در بازار وجود دارد برای معامله‌گر اهمیت زیادی دارد، به خصوص اگر از تحلیل تکنیکال برای معامله و تحلیل استفاده کند. در این مقاله می‌خواهیم با مفهوم قدرت نقد شوندگی و سرعت نوسانات قیمتی بازار آشنا شویم و سپس بررسی کنیم که این دو پدیده چه اثری بر تحلیل تکنیکال دارند؟

نقد شوندگی یا قابلیت تبدیل به پول (Liquidity) چیست؟

نقد شوندگی رابطه مستقیمی با حجم معاملات بازار دارد. هر چقدر حجم معاملات بالا باشد، قدرت نقد شوندگی بازار هم بیشتر خواهد بود. یعنی می توان خیلی سریع، ساده و با قیمت های فوری دارایی را به پول نقد یا برعکس تبدیل کرد.

چقدر زمان می‌برد تا یک کالا، سهام یا هر چیزی که دوست دارید را در بازار به فروش برسانید و یا خریداری کنید؟ چقدر این کار برای شما راحت است؟ میزان نقد شوندگی آن کالا می‌تواند به این دو سؤال جواب دهد. اگر کالا، سهام، ارز یا هر چیز دیگری به سهولت و در کمترین زمان ممکن در بازار خریداری یا فروخته شود، به آن کالایی با قدرت نقد شوندگی بالا می‌گوییم. معمولاً هر چه حجم معاملات بیشتر باشد و تعداد فعالین بازار هم بیشتر باشد، می‌گوییم بازار عمق زیادی دارد و قدرت نقد شوندگی بازار هم بالا است.
به طور مثال شما می‌توانید خیلی ساده جفت ارز EURUSD را در بازار و با نرخ آنی یا همان Spot خریداری یا به فروش برسانید. این در حالی است که معامله‌ای مثل خرید EURUSD شامل دو تراکنش می‌شود، خرید یورو و فروش دلار. این دو تراکنش هم‌زمان انجام می‌شوند و به دلیل قدرت نقد شوندگی بالای EURUSD به سرعت انجام می‌شوند. به همین دلیل وقتی ما در بازار فارکس معامله می‌کنیم تنها تراکنش خرید یا فروش EURUSD را می‌بینیم. نکته‌ای که باید به آن توجه کنید “بازی جمع صفر” است. یعنی برای خرید جفت ارز EURUSD باید به همان مقدار هم در بازار دستور فروش باشد.
خوشبختانه بازار فارکس نقد شونده ترین بازار در جهان است. یعنی می‌توانید بدون نگرانی از نقد شوندگی ارزها در آن خرید و فروش کنید. اما در بازارهای دیگر مثل بازار سهام شرایط فرق می‌کند. میزان نقد شوندگی برخی از نمادها کمتر از سایرین است. این یعنی اگر بخواهید سهام مورد نظر را به فروش برسانید، شاید خریداری در بازار پیدا نشود. وقتی خریداری نیست، مجبور خواهید بود که قیمت را پایین بیاورید تا شاید خریداری پیدا شود. معکوس این سناریو هم می‌تواند اتفاق بیفتد. یعنی قدرت نقد شوندگی سهام به اندازه‌ای پایین باشد که شما برای خرید این سهام مدت‌ها منتظر پیدا شدن فروشنده باشید و هر بار که می‌خواهید سفارش خرید سهام را ارسال کنید، قیمت را کمی بالاتر ارسال کنید تا فروشنده‌ای پیدا شود. در چنین شرایطی همیشه خریدار گران می‌خرد و در زمان فروش هم ارزان می‌فروشد.

سرعت نوسانات قیمت یا Volatility چیست؟

سرعت تغییرات جفت ارز EURUSD چقدر است؟ یا قیمت سهام فیس‌بوک با چه سرعتی تغییر می‌کند؟ این سؤال و جواب آن، نشانگر سرعت نوسانات قیمتی (Volatility) است. بازاری که قیمت به سرعت در یک دوره زمانی مشخصی تغییر می‌کند، یک بازار نوسانی است. اندیکاتورهای تکنیکال مختلفی برای ارزیابی سرعت نوسانات بازار وجود دارد. اما بدون اندیکاتور هم می‌توان سرعت نوسانات قیمتی بازار را تنها از روی نمودار قیمتی و پرایس اکشن (حرکات قیمت) تشخیص داد.
تنها کافی است به تقویم اقتصادی فارکس نگاه کنید و رویدادهای مهم و تأثیرگذار را زیر نظر بگیرید. معمولاً نوسانات قیمتی جفت ارزها پیش از، هنگام و بعد از رویدادهای مهم اقتصادی به شدت افزایش می‌یابد. رویدادی مثل انتشار گزارش NFP آمریکا یا نشست تعیین نرخ بهره بانک مرکزی می‌تواند سرعت نوسانات بازار را به شدت افزایش دهد. در چنین دوره‌هایی همیشه توصیه می‌شود که از ورود به بازار خودداری کنید و یا حداقل با احتیاط عمل کنید.
در بازارهای مالی میزان نقد شوندگی یک دارایی می‌تواند بر سرعت نوسانات قیمتی هم تأثیر بگذارد. معمولاً در فصل تعطیلات بین نوامبر و اوایل ماه ژانویه، حجم معاملات روزانه بازار فارکس به طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. معمولاً در چنین دوره‌ای گفته می‌شود که بازار کم‌عمق است. بسیاری از فعالین حرفه‌ای بازار در این دوره از ورود به بازار خودداری می‌کنند و اکثراً در تعطیلات به سر می‌برند. به همین دلیل تعداد دستورات خرید و فروش کاهش می‌یابد و به دلیل کاهش قدرت نقد شوندگی بازار، نوسانات قیمتی هم تشدید می‌شوند. در واقع در این دوره برای این‌که قیمت‌ها افزایش یا کاهش یابند، به حجم معاملات کمتری نیاز است.

رابطه عمق بازار، شدت نوسانات قیمتی و تحلیل تکنیکال

در بازارهای مالی هیچ تضمینی وجود ندارد. اما چیزی که برای همه فعالین بازار روشن شده، تأثیر عمق بازار بر کارایی تحلیل تکنیکال است. هر چقدر عمق بازار بیشتر باشد (قدرت نقد شوندگی زیاد باشد و حجم معاملات هم بزرگ باشد)، اعتبار تحلیل‌های تکنیکال صورت گرفته هم بیشتر خواهد بود. اگر در بازار فارکس فعال هستید، می‌توانید به علم تحلیل تکنیکال اعتماد کنید. اما اگر در بازار کم‌عمق با نقد شوندگی پایینی فعالیت می‌کنید، به احتمال زیاد نباید خیلی به تحلیل تکنیکال اتکا کنید.
هر معامله‌ای که در بازار انجام می‌شود، مثل یک برگه رأی عمل می‌کند. یعنی هر معامله‌گر رأی خود را نسبت به قیمت فعلی بازار اعلام می‌کند: اینکه قیمت گران یا ارزان است. هر چقدر تعداد این آرا بیشتر باشد، نتیجه چنین نظرسنجی هم اعتبار بیشتری خواهد داشت. حال اجازه دهید این ایده را در تحلیل تکنیکال بررسی کنیم. فرض کنید حجم معاملات کاهش یافته و قدرت نقد شوندگی بازار هم به طور قابل‌توجهی پایین است. آیا می‌توان در چنین شرایطی از الگوهای نموداری استفاده کرد؟
الگوهای نموداری نوعی از الگوهای تکنیکال هستند. این الگوها زمانی تشکیل می‌شوند که بازار به روند بعدی شک و تردید دارد و قدرت خریدار و فروشنده تقریباً یکسان است. برای این‌که الگوها عمل کنند و بازار از الگو خارج شود، باید یک سمت بازار (خریدار یا فروشنده) قوی‌تر از سمت دیگر باشد. زمانی که عمق بازار کم است و قدرت نقد شوندگی پایین است، به احتمال زیاد الگوها با شکست‌های جعلی فراوانی مواجه خواهند شد و چه بسا الگو بدون این‌که عمل کند، باطل شود. وقتی حجم معاملات پایین باشد و قدرت نقد شوندگی سهام، ارز یا کالایی به شدت کاهش یابد، نوسانات غیرعادی بازار هم بیشتر خواهد شد. به همین دلیل خیلی ساده یک الگوی تکنیکال می‌تواند به دلیل پایین بودن حجم معاملات و نقد شوندگی ضعیف بازار باطل شود.
در بازار فارکس و سهام جهانی معمولاً در انتهای هفته (معاملات روز جمعه) حجم معاملات به طول قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. به همین دلیل اگر روز جمعه سطح کلیدی و تکنیکالی در بازار فارکس شکسته شود، بهتر است که پیش از تصمیم‌گیری در رابطه با شکست سطح کلیدی، منتظر معاملات روز دوشنبه ماند. در بازار فارکس حتی برخی هفته‌ها معاملات روز دوشنبه هم ضعیف‌تر از سایر روزهای هفته است. روز دوشنبه اولین روز کاری هفته است و معامله گران بیشتر منتظر اتفاقات و رویدادهای جدید هستند. معمولاً تقویم اقتصادی روز دوشنبه هم نسبت به سایر روزهای هفته رویدادهای اقتصادی کمتری دارد. به همین دلیل حجم معاملات کاهش می‌یابد.
علاوه بر این توجه داشته باشید که وقتی سرعت نوسانات بازار تشدید می‌شود، اوج و کف‌هایی که در بازار شکل می‌گیرند خیلی قابل‌اتکا نیستند. نوسانات شدید می‌توانند کندل های قیمتی عجیب و غیر عادی را ایجاد کنند. به‌طوری‌که شاید اوج و کف چنین کندل هایی از کارگزاری (Broker) به کارگزاری دیگر تفاوت داشته باشند.

خلاصه

نقد شوندگی بازار به عمق یا حجم معاملات بازار گفته می‌شود. بازاری که نقد شوندگی بالایی دارد، خرید و فروش در آن هم آسان است.
سرعت نوسانات بازار همان سرعت تغییرات قیمتی است. بازاری که نوسانات شدیدی دارد، قیمت‌ها هم در یک بازه زمانی مشخص با سرعت زیادی تغییر می‌کنند.
میزان نقد شوندگی و عمق بازار روی کارایی تحلیل تکنیکال تأثیر دارد. هر چقدر سطح نقد شوندگی بازار بالا باشد، کارایی تحلیل‌های تکنیکال هم بیشتر خواهد بود.
بازاری که عمق کمی دارد، یعنی حجم معاملات کم است و قدرت نقد شوندگی پایینی دارد، خریداران و فروشندگان برای پیدا کردن طرف معامله خود باید قیمت‌ها را خیلی سریع تغییر دهند. در چنین شرایطی سرعت نوسانات قیمتی بازار به شدت افزایش می‌یابد و قیمت بازار هم از قیمت منصفانه فاصله می‌گیرد.
در دوره‌های پر نوسان بازار با احتیاط کار کنید. اوج و کف‌های کندلی که در چنین دوره‌هایی تشکیل می‌شوند، خیلی قابل اتکا نیستند.