بانک‌های مرکزی همواره در بازار فارکس فعال هستند. آن‌ها یا به طور مستقیم و یا غیر مستقیم بر بازار تأثیر می‌گذارند. سیاست‌های پولی و راهنمایی‌های بانک مرکزی اثر جدی بر چشم انداز روندها در بازار فارکس دارند و شاید در کسری از ثانیه باعث نوسان شدید نرخ‌های برابری شوند. بانک‌های مرکزی گاهی اوقات پا را فراتر از این گذاشته و نه تنها سیاست‌های پولی را تغییر می‌دهند، بلکه در معاملات بازار فارکس هم مداخله می‌کنند و با خرید یا فروش حجم قابل‌توجهی از ارز خود، باعث تغییر نرخ ارز می‌شوند.
مداخله بانک مرکزی زمانی اتفاق می‌افتد که بانک مرکزی اقدام به خرید (یا فروش) پول ملی در بازار فارکس می‌کند. بانک مرکزی با هدف تضعیف یا تقویت ارز ملی در برابر رقبا در بازار مداخله می‌کند.
فهرست مطالب
اما چرا بانک مرکزی در بازار مداخله می‌کند؟
معمولاً بانک مرکزی زمانی در بازار فارکس (بازار ارز) مداخله می‌کند که ارز ملی کشور تحت فشار شدید بازار قرار گرفته باشد. معمولاً این فشار صعودی یا نزولی از سوی سرمایه‌گذاران وارد می‌شود. بایستی توجه داشت که به طور مثال تضعیف قابل‌توجه ارزش پول ملی می‌تواند پیامدهای ناگواری به همراه داشته باشد:
- سقوط ارزش پول ملی می‌تواند قیمت کالا و خدمات وارداتی را به طور قابل‌توجهی بالا ببرد و منجر به رشد سریع تورم شود. رشد سریع تورم هم در نهایت بانک مرکزی را وادار خواهد کرد تا نرخ بهره را بالا ببرد. بالا رفتن نرخ بهره به بازار سهام و رشد اقتصادی کشور آسیب وارد خواهد کرد و در نتیجه ارزش پول ملی باز هم تضعیف خواهد شد.
- کشوری با کسری تزار جاری بالا به مرور زمان در جبران کسری خود به مشکل خواهد خورد. برای حل این مشکل، نرخ بهره افزایش خواهد یافت تا شاید ارزش پول ملی حفظ شود و در نهایت دوباره رشد اقتصادی کشور کاهش خواهد یافت.
- تضعیف ارزش پولی ملی باعث می‌شود تا نرخ برابری ارز ملی در برابر شرکای تجاری به طور قابل‌توجهی کاهش یابد و با بی‌ارزش شدن پول ملی، هزینه صادرات شرکای تجاری به داخل کشور بالا می‌رود و در نتیجه نه تنها رشد اقتصادی کند می‌شود، بلکه به اقتصادهای صادرات محور هم آسیب وارد می‌شود. یعنی این کار تأثیر منفی بر سایرین هم خواهد گذاشت.
بانک‌های مرکزی معمولاً اگر ارزش پول ملی بیش از حد تقویت شود، اقدام به خرید ارز خارجی و فروش ارز محلی می‌کنند. بانک مرکزی همواره به دنبال این است که از اقتصاد داخلی حمایت کند.
انواع مختلف مداخله در بازار فارکس
مداخلات بانک مرکزی در بازار فارکس شکل و شمایل متنوعی دارد. به طور معمول چهار نوع مداخله وجود دارد:
- مداخله کلامی، که به طور غیر مستقیم بر بازار تأثیر می‌گذارد.
- مداخله عملی، که تأثیر مستقیمی بر بازار می‌گذارد.
- مداخله هماهنگ، که می‌تواند تأثیر مستقیم یا غیرمستقیمی داشته باشد.
- مداخله استریلیزه، که تأثیر غیرمستقیمی بر بازار فارکس دارد، اما تغییری در عرضه پولی نمی‌گذارد.
مداخله کلامی
مداخله کلامی زمانی اتفاق می‌افتد که مقامات بانک مرکزی با سخنان خود به دنبال تضعیف یا تقویت ارزش پولی ملی باشند. مداخله کلامی معمولاً با تهدید به مداخله واقعی در بازار انجام می‌شود، یا خیلی ساده مقامات بانک مرکزی اعلام می‌کنند که ارزش پولی ملی بالا یا پایین‌تر از حد منصفانه است. این روش ساده‌ترین و ارزان‌ترین نوع مداخله در بازار فارکس است، چون‌که از ذخایر ارزی بانک مرکزی استفاده‌ای نمی‌شود. با این حال کارایی این روش به این بستگی دارد که بانک مرکزی چقدر در میان بازار اعتبار دارد؟ آیا بانک مرکزی تهدیدات قبلی خود را عملی کرده است؟
مداخله عملی
در این مداخله، بانک مرکزی وارد بازار ارز می‌شود و ارز مورد نظر را خریداری یا به فروش می‌رساند. مداخله بانک مرکزی سوئیس در بازار فارکس یکی از مشهور ترین مداخلات در تاریخ بازار فارکس است!
بهترین بروکرهای فارکس را می شناسید؟
با ایران بورس آنلاین در بهترین بروکر فارکس حساب باز کنید
مداخله هماهنگ
مداخله هماهنگ زمانی اتفاق می‌افتد که چند دولت با هدف تضعیف یا تقویت عمدی یک ارز وارد بازار شوند و از ذخایر ارزی خود برای دست‌کاری قیمت‌ها استفاده کنند. موفقیت این نوع مداخله به میزان گستردگی و حجم مداخلات بستگی دارد. مداخله هماهنگ می‌تواند به فرم مداخله کلامی یا شفاهی هم باشد.
مداخله بدون تغییر حجم پول (Sterilized Intervention)
در این سبک مداخله، بانک مرکزی اقدام به خرید یا فروش ارز خاصی می‌کند، اما هیچ تغییری در عرضه پول ملی اعمال نمی‌شود. در این نوع مداخله، هیچ تغییری در نرخ بهره کوتاه‌مدت اعمال نمی‌شود.
تأثیر مداخلات بانک مرکزی بر بازار فارکس
قبل از این‌که مشخص شود که مداخله بانک مرکزی در بازار فارکس موفق بوده، باید “موفقیت در مداخله” را تعریف کرد. اگر بانک مرکزی با خرج کردن ۵ میلیارد دلار از ارز محلی حمایت می‌کند و ارزش آن را در عرض ۳۰ دقیقه ۲ درصد بالا می‌برد، می‌توان گفت که مداخله موفق بوده است. حتی اگر در دو جلسه معاملاتی بعد، ارزش ارز محلی دوباره تضعیف شود، باز هم بانک مرکزی در اثرگذاری بر بازار موفق بوده است. چون‌که دفعه بعد که بانک مرکزی بازار را تهدید به مداخله می‌کند، بازار به آن تهدید احترام خواهد گذاشت.
اندازه مداخله در بازار هم اهمیت دارد. بانک‌های مرکزی ذخایر ارزی قابل‌توجهی دارند و هر چقدر ذخایر ارزی بانک مرکزی بیشتر باشد، تأثیر مداخله بر بازار هم بیشتر خواهد بود. زمان‌بندی مداخله در بازار هم مهم است. اگر بانک مرکزی به طور ناگهانی در بازار مداخله کند و سرمایه‌گذاران را شوکه کند، اثر مداخله بر قیمت‌ها هم قوی‌تر خواهد بود.
توصیه می‌شود که در زمان مداخله بانک مرکزی در بازار، معامله گران فارکس با احتیاط کار کنند و تا جایی که امکان دارد با بازار درگیر نشوند. یک دستور فروش ساده از سوی بانک مرکزی می‌تواند خیلی سریع تمامی دستورات حد ضرر سرمایه‌گذاران خرد را فعال کند و فشارهای فروش را تشدید کند. معمولاً بانک‌های مرکزی از سطوح کلیدی وارد بازار می‌شوند. یعنی اگر بانک مرکزی به دنبال تقویت پولی ملی باشد، از حمایت اصلی و کلیدی بازار اقدام خواهد کرد.
چرا پیگیری سخنرانی و گزارش‌های بانک مرکزی مهم است؟
خواندن بیانیه سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی و بررسی دیدگاه‌های مقامات بانک‌های مرکزی یکی از وظایف اصلی هر معامله‌گر و تحلیل گری است. معمولاً معامله گران تازه‌کار توجهی به گزارش‌های بانک‌های مرکزی نمی‌کنند. در بهترین حالت آن‌ها به نکات مهم گزارش توجه می‌کنند. شاید معامله‌گری معتقد باشد که چون نوسان گیر کوتاه‌مدت بازار است، نیازی به مطالعه چنین گزارش‌هایی ندارد. اما این دیدگاه اشتباهی است. به نظر شما چرا مطالعه گزارش‌های بانک‌های مرکزی مثل بیانیه سیاست‌های پولی یا برآوردهای اقتصادی مهم است؟ اصلاً چرا باید به دیدگاه مقامات بانک مرکزی توجه کرد؟
اگر تازه وارد هستید باید بدانید که خواندن گزارش بانک‌های مرکزی سریع‌ترین راه برای درک چشم‌انداز اقتصاد جهان است. بانک‌های مرکزی اطلاعات به روز و مهمی از فعالیت‌های مالی و اقتصادی در سرتاسر دنیا دارند. حتی در اکثر گزارش‌ها می‌توانید خلاصه‌ای از وضعیت اقتصادی و مالی دنیا را مطالعه کنید و از آن اطلاع یابید. اطلاعاتی مثل نگرانی‌های اصلی فعالین اقتصادی یا ریسک‌های جدی که اقتصادهای بزرگ در سطح کلان و خرد با آن مواجه هستند. همه اطلاعات در گزارش بانک‌های مرکزی وجود دارد. بانک‌های مرکزی وظیفه دارند تا سیاست‌های پولی باثباتی را تعریف و اجرا کنند. برای این کار باید به آخرین و دقیق‌ترین اطلاعات از وضعیت اقتصاد جهانی دسترسی داشته باشند.
ساده‌ترین کار برای معامله گران تازه‌کار این است که از خلاصه گزارش‌های مربوط به بانک‌های مرکزی استفاده کنند. در وب‌سایت ایران بورس آنلاین می‌توانید از بخش دیدبان به آخرین گزارش‌های ارسالی بانک‌های مرکزی بزرگ و مهم دنیا دسترسی داشته باشید. این گزارش‌ها خلاصه‌ای از ارزیابی‌ها و طرز فکر بانک‌های مرکزی در اختیار شما قرار می‌دهند.
گزارش‌های بانک‌های مرکزی که به‌طور رسمی منتشر می‌شوند، معمولاً در نشست‌های تعیین نرخ بهره در اختیار فعالین اقتصادی قرار می‌گیرند و همه می‌توانند از طریق وب‌سایت‌های بانک مرکزی به طور مستقیم به این گزارش‌ها نگاه کنند. نشست‌های تعیین نرخ بهره بانک‌های مرکزی با فواصل زمانی مشخص و از قبل تعیین شده برگزار می‌شوند. از یک نشست تا نشست بعدی، مقامات بانک‌های مرکزی در سخنرانی‌های مختلفی شرکت می‌کنند. سخنرانی مقامات بانک‌های مرکزی به ما نشان می‌دهند که دغدغه اصلی بانک مرکزی چیست؟ آیا بانک مرکزی به فکر تغییر سیاست‌های پولی است؟ آیا بانک مرکزی منتظر گزارش اقتصادی یا رویداد سیاسی خاصی است؟ همه این اطلاعات را می‌توانید در بخش دیدیان ایران بورس آنلاین مطالعه کنید.
اما چرا این اطلاعات مهم هستند؟ اگر در بازار فارکس یا بورس سهام فعالیت دارید، می‌دانید که سیاست‌های پولی چقدر برای بازار اهمیت دارند. به طور مثال وقتی بانک مرکزی می‌خواهد شرایط تأمین مالی بنگاه‌ها و اشخاص حقیقی را تسهیل کند و نقدینگی را به سیستم مالی تزریق کند، سیاست‌های انبساطی پولی را در پیش می‌گیرد. یعنی نرخ بهره را پایین می‌آورد و حتی شاید با خرید اوراق قرضه، دسترسی به نقدینگی را تسهیل کند. در چنین شرایطی معمولاً بازارهای سهام رشد می‌کنند، اما ارز ملی آن کشور تضعیف می‌شود.
در مقابل وقتی بانک مرکزی می‌خواهد با رشد سریع تورم مقابله کند و یا روند رشد اقتصادی را تثبیت کند، روی به سیاست‌های انقباضی پولی می‌آورد. یعنی نرخ بهره را افزایش می‌دهد و از خرید اوراق قرضه خودداری می‌کند. چنین سیاست‌هایی معمولاً به ضرر بازار سهام و به نفع ارز محلی است. وقتی شرایط تأمین مالی کمی دشوار شود، بنگاه‌ها مجبور می‌شوند برای تأمین مالی خود به جای استفاده از وام های گران، اقدام به فروش دارایی‌های مالی خود کنند. به همین دلیل فشارهای فروش در بازار سهام به قدری افزایش می‌یابد که هر رشدی در بازار سهام موقتی و کوتاه خواهد بود. همین مسئله به‌تنهایی نشان می‌دهد که سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی چقدر برای بازارهای مالی و فعالین اقتصادی اهمیت دارد. اطلاعات دست اول را می‌توانید از سخنرانی مقامات بانک‌های مرکزی پیگیر شوید و اطلاعات جامع و رسمی را هم می‌توانید از گزارش‌های بانک مرکزی در نشست‌های تعیین نرخ بهره به دست آورید.
استریلیزاسیون یا Sterilization در اقتصاد به چه معناست؟
در اقتصاد کلان موضوعی به نام استریلیزاسیون وجود دارد که توسط بانک مرکزی اعمال می‌شود. این اقدام بانک مرکزی جهت مقابله با اثرات منفی مازاد یا کسری تراز پرداخت‌ها صورت می‌گیرد. در واقع با سیاست استریلیزاسیون، تغییرات ناخوشایندی که در عرضه پول به وجود می‌آید، جبران می‌شود!
استریلیزاسیون یکی از سیاست های پولی بانک مرکزی است!
بانک مرکزی می‌تواند با عملیات بازار آزاد این سیاست را پیاده کند. بانک‌های مرکزی معمولاً برای مقابله با تقویت بی رویه ارزش پول ملی و یا برای مقابله با تورم رو به سیاست استریلیزاسیون می‌آورند. تورم و گران شدن پول ملی در بازار فارکس می‌تواند بر صادرات کشور آسیب وارد کند.سیاست استریلازیسون بر خلاف سیاست‌های دیگر بانک مرکزی، به دنبال ایجاد ثبات در عرضه پولی است. یعنی بانک مرکزی با این سیاست، تغییرات عرضه پول را سریع خنثی می‌کند و از عرضه پول در مقابله شوک‌های خارجی محافظت می‌کند.
در نیمه دوم قرن بیستم، سیاست استریلازیسون با هدف دفاع از ارزش پول ملی به کار گرفته می‌شد. یا به طور مثال در دهه ۱۹۳۰ و همچنین قرن بیست و یکم، استریلازیسون با هدف مقابله با تقویت ارزش پول ملی در بازار فارکس پیاده می‌شد.
استفاده از سیاست استریلازیسون برای مقابله با سقوط ارزش پول ملی!
فرض کنید که ارزش پول ملی یک کشور در حال سقوط است. برای مقابله با سقوط ارزش پول ملی، بانک مرکزی می‌تواند در بازار فارکس به طور مستقیم مداخله کند. برای تقویت ارزش پول ملی، بانک مرکزی باید تقاضای مصنوعی برای پول ملی خود ایجاد کند. بانک مرکزی می‌تواند از ذخایر ارزی خود برای خرید پول ملی استفاده کند.
اگر بانک مرکزی از ذخایر ارزی کشور برای خرید پول ملی استفاده کند، در ابتدا شاهد توقف سقوط ارزش پولی ملی خواهیم بود. اما در ادامه دو اتفاق برای عرضه پول در کشور خواهد افتاد:
- اول این‌که بانک مرکزی با خرید پول ملی، بخشی از پول موجود در اقتصاد را از گردش حذف می‌کند.
- دوم، اگر بانک مرکزی در تقویت ارزش پول ملی زیاده‌روی کند، کسری تراز تجاری بدتر خواهد شد و شرایط بیشتر به نفع واردکنندگان تغییر خواهد یافت تا صادرکنندگان. در این صورت پول ملی از کشور خارج خواهد شد و بحران کمبود نقدینگی را تشدید خواهد کرد.
نتیجه کاهش عرضه پول، فشارهای ضد تورمی است. فشارهای ضد تورمی به این معنی است که نرخ رشد تورم منفی خواهد شد و قیمت‌ها ماه به ماه پایین خواهند آمد. اگر نرخ بیکاری هم بالا باشد، وضعیت اقتصاد رو به وخامت خواهد گذاشت.
در چنین وضعیتی، بانک مرکزی برای مقابله با اثرات منفی رو به عقیم‌سازی یا استریلیزاسیون مداخلات در بازار فارکس خواهد آورد. اما چگونه؟ بانک مرکزی با عملیات بازار آزاد اقدام به خرید دارایی‌های مالی می‌کند و پول ملی را به سیستم مالی کشور تزریق می‌کند و بحران کمبود نقدینگی برطرف می‌شود!
استریلازیسون اگر با هدف مقابله با سقوط ارزش پول ملی انجام شود، تنها در میان‌مدت کارایی خواهد داشت. اگر علت سقوط ارزش پول ملی، حدس و گمان سرمایه‌گذاران و شک و تردیدهای سیاسی باشد، با استریلازیسون، مشکل سقوط ارزش پول حل خواهد شد.
استفاده از سیاست استریلیزاسیون با هدف مقابله با تقویت ارزش پول ملی!
بانک مرکزی می‌تواند با فروش پول ملی در بازار فارکس، از تقویت ارزش پول ملی جلوگیری کند. این کار باعث می‌شود تا ذخایر ارزی بانک مرکزی به طور قابل‌توجهی افزایش یابد. اما در مقابل، حجم بزرگی از پول ملی در سیستم مالی کشور به گردش می‌افتد که عرضه پول را بالا می‌برد. پولی هم که برای خرید دارایی‌های خارجی مثل ارز خرج شده هم به سایر کشورها می‌رسد. افزایش عرضه پول ملی می‌تواند منجر به تشدید فشارهای تورمی شود و مزیت رقابت صادراتی کشور را در بازارهای جهانی از بین ببرد.
روش سنتی استریلیزاسیون اثرات تورمی ناشی از عرضه بالای پول به این‌گونه است که بانک مرکزی از عملیات بازار آزاد برای فروش اوراق قرضه دولت استفاده می‌کند. در این روش بانک مرکزی با فروش اوراق قرضه به بازار، نقدینگی اضافی را از سیستم مالی جمع می‌کند.
